• Küçük bir yerel gazete, dev bir şirketi nasıl sarstı?
• İnternette 30 saniye bile yer almanız digital parmak izi bırakmanız için yeterli..
• Yapay zeka fazla çalışkan olunca Matrix filmi gerçek oldu... Solucanlar da var… Nero hala uyanık...

RAPORU HAZIRLAYANLAR:
Azime Acar & Ender Bölükbaşı

South Florida Sun Sentinel… Adı bile zor söylenen bir yerel gazete...

Güney Florida’da çıkan, çok kısıtlı bir okuyucu kitlesi olan, verdiği haberler de yaklaşık 25-30 kilometrekarelik bir alanı ilgilendiren küçücük bir gazete, Amerika’nın dev şirketi United Airlines’ı geçen hafta neredeyse batırıyordu (!)

Bu haftaki medya kaza raporumuzun konusu medyanın ele avuca sığmaz, fırlama çocuğu internet mecrasından.

South Florida Sun Sentinel adlı yerel gazetenin internet sitesinde altı yıl önce yayınlanan bir haber, yapay zeka üzerinde bir boşluk bulup, her nasıl olduysa en çok tıklananlar arasına girince, domino etkisiyle 10 dakika süren bir kabusa yol açtı.

Altı yıl önceki haber, 2002 yılının Aralık ayına ait.
11 Eylül saldırılarından sonra finansal zorluk çeken United Airlines, Amerikan hükümetine “iflastan korunmak için” başvuruda bulunmuş.

Altı yıllık haber, bir gece yarısı nedense popüler olup, gazetenin internet sitesinde en çok tıklananlar arasına girmiş. Bundan sonraki her adım yapay zekanın fazla çalışkanlığının bedeli  gibi.

Olup bitenler, Matrix filminin başındaki o kritik soruyu insanın aklına getiriyor, ister istemez; “Are you awake Nero?” (Uyanık mısın Nero?)

11 Eylül saldırılarının yıldönümü olduğu için bu konuyla ilgilenenler, habere fazlaca tıklayınca, gazetenin “en çok okunan haberler” sıralamasında bir numaraya yükselttiler.

Matrix filminde sürekli yapay zekanın içinde gezinen solucanlar gibi, Google’ın "örümcekleri" bir anda “Bir şey yakaladık” diye haberi Google News’te servise koydu.

Bu arada haberin hiçbir yerinde “altı yıl öncesine ait” olduğuna dair bir bilgi yok. Haber, Google haber servisinde yer aldıktan üç dakika iki saniye sonra Amerika’daki bir kullanıcı tarafından ilk kez okundu. Ve ardından haberin tıklanma sayısı hızla arttı.

Bu kadar çok tıklanan haber, yine Florida’daki bir yatırım şirketinin dikkatini çekti. Ve,  şirket, haberi “şirket haberleri özeti”ne koyunca, Amerika’nın en önemli ekonomi haberleri servisini yapan Bloomberg, içeriğin altı yıllık olduğunu fark etmeden “günün başlıkları” içerisine soktu.

United Airlines’a ait uçaklar, yeniden İkiz Kuleler’e, bu kez Matrix dünyasında dalmış gibi oldu.

Milyonlarca kişinin takip ettiği Bloomberg’te çıkan bu haberin ardından, United Airlines hisseleri Newyork Borsası’nda çökmeye başladı. 12 dolarlık hisseler bir kaç dakika içinde üç dolara kadar geriledi.

10 dakika içinde değeri 1 milyar dolar düşen şirketin tahtası alım satıma kapatılmak zorunda kaldı.

Bir kaç saat içinde sorun anlaşıldı, United Airlines hisse değeri eski seviyesine geldi ama herkes bu kez sorumlu aramaya başladı.

Google “Bizim görevimiz, internetin popüler haberlerini dünyaya duyurmak” diye üzerindeki “topu” başka evrenlere fırlatıverdi.

SONUÇ
Bu haberin ayrıntılarını Vatan Gazetesi Pazar ekinde yazan Uğur Koçbaş, internette bırakılan her türlü digital parmak izinin bir başka örneğini de aktardı.

Bu kez Matrix dünyasının konusu United Airlines gibi dünya devi bir başka şirket; Apple.

Apple’ın sahibi ve CEO’su Steve Jobs hakkında aylardan bu yana kanser söylentileri dolaşıyor. Bu yüzden borsada değer kaybeden Apple, defalarca bu söylentileri yalanladı, Jobs’un kanseri yendiğini altını çize çize açıkladı.

Medya kuruluşları, ünlü isimlerin ölüm haberlerini “hazır olmak için” ellerinde tutarlar.

Bloomberg de Apple’ın CEO’su Steve Jobs için böyle bir “hazırlık” yapmış.

Jobs’ın vefatının hemen ardından internette yayınlanmak üzere bir haber hazırlamışlar, ancak 17 sayfadan oluşan haber, Bloomberg internet sitesinde çalışanlar tarafından “yanlışlıkla” yayına verilmiş.

“Sadece 30 saniye” yayında kalması skandal yaratmaya yetmiş.

Yine Matrix’deki gibi çalışan internet solucanları haberi yakalayıp, kopyasını bloglara atmış.

17 sayfalık haberin içinde Jobs öldüğünde aranacak kişiler listesi ve bu listede Jobs’un eski sevgililerinin cep telefonu numaralarının bile olması, olayı Matrix dünyasından gerçek dünyadaki bir skandala çevirmeye yettirmiş… Ve de arttırmış bile....